Jeśli masz suchą, swędzącą i zaczerwienioną skórą, najprawdopodobniej cierpisz na atopowe zapalenie skóry. To powszechna, przewlekła, nawracająca choroba, która nie jest zaraźliwa. Ryzyko wystąpienia wzrasta, jeśli masz astmę lub katar sienny. Patogeneza wyprysku atopowego jest złożona i wciąż nie do końca poznana. Sprawdź, jakie objawy najczęściej mu towarzyszą i dlaczego pacjenci z AZS są bardziej narażeni na infekcje skórne!
Przebieg atopowego zapalenia skóry
AZS jest chorobą przewlekłą, w której występują okresy remisji i zaostrzeń. Biorąc pod uwagę wiek pacjenta, możemy wyróżnić trzy fazy: niemowlęcą, (0-2 r.ż.), dziecięcą (3-12 r.ż.) i wieku dorosłego (>12 r.ż.). We wszystkich stadiach pojawia się suchość i pękanie skóry, lichenizacja oraz świąd.
W etapie niemowlęcym występują swędzące, czerwone, wypryskowe blaszki na policzkach, górnych częściach pleców i ramion. Następnie grudki i pęcherzyki na podłożu rumieniowym przekształcają się w strupy i nadżerki.
W etapie dziecięcym pojawia się przede wszystkim grudkowe zapalenie skóry. Lokalizacja wyprysku może zmieniać się wraz z wiekiem. U starszych dzieci i dorosłych zmiany skórne występują zwykle na nadgarstkach, kostkach, szyi, a także dole łokciowym i nadgarstkowym.
Warto zaznaczyć, że faza wieku dorosłego jest nieprzewidywalna. Trudno jest stwierdzić, które dzieci wyrosną z atopowego zapalenia skóry, a u których objawy będą w dalszym ciągu się utrzymywać. Osoby, które w dzieciństwie cierpiały na AZS, mogą mieć później problem z przesuszającą się skórą.
Triada alergiczna
Klasyczna triada alergiczna obejmuje atopowe zapalenie skóry, astmę i alergiczny nieżyt nosa. Wspomniane dolegliwości są wywołane nadmierną reakcją układu odpornościowego na czynniki środowiskowe, takie jak niektóre produkty spożywcze, sierść zwierząt, pyłki i alergeny kontaktowe. Geny, wilgoć, stres, mróz, upał również mogą wpłynąć rozwój i nasilenie wyprysku atopowego.
Świąd - podstawowy objaw AZS
Intensywny świąd może prowadzić do bezsenności, rozdrażnienia i zespołu lęku uogólnionego. Ciągłe drapanie skutkuje wtórnymi zmianami skórnymi, takimi jak lichenizacja (pogrubiały naskórek), ranki i wysięki.
Przewlekły, miejscowy, a nawet uogólniony świąd jest jednym z głównych kryteriów diagnostycznych AZS, a jego leczenie pozostaje wyzwaniem dla specjalistów. Nowoczesne postępowanie obejmuje terapie przeciwzapalne, czasami antyseptyczne, a także przeciwświądowe.
Swędzący wyprysk na skórze
Ze względu na złożoną patofizjologią świądu w atopowym zapaleniu skóry i jego wpływ na życie pacjenta, dermatolodzy muszą rozpoznać i zająć się różnymi aspektami:
- identyfikacja i eliminacja czynników wyzwalających,
- utrzymanie bariery skórnej poprzez emolienty i inne środki,
- zwalczanie zapalenia za pomocą leków miejscowych, ogólnoustrojowych lub fototerapii,
- edukacja pacjenta,
- leczenie objawowe świądu,
- ukierunkowanie na problemy psychologiczne i behawioralne.
Zmiany skórne, obserwowane w AZS, różnią się w zależności od nasilenia procesów zapalnych, etapu gojenia i częstych infekcji wtórnych. W ostrej fazie pojawiają się rumieniowe grudki i pęcherzyki. Z kolei na etap podostry wskazują najczęściej zlichenizowane blaszki. W chronicznie zajętych obszarach pojawiają się zwłóknienia i zgrubienia, a w blaskzach rozwijają się grudki. Należy zaznaczyć, że na każdym etapie zmiany skórne mogą powodować wtórne infekcje, niejednokrotnie przypominającymi liszajec ze strupami i sączącymi się ranami.
U niemowląt i małych dzieci, chorujących na atopowe zapalenie skóry, świąd często występuje na twarzy (brodzie i policzkach), prostownikach kończyn i skórze głowy. Z kolei starsze dzieci i dorośli skarżą się zwykle na nieustanne swędzenie szyi, nadgarstków, kostek, a także dołu łokciowego i podkolanowego.
Zakażenie gronkowcem w atopowym zapaleniu skóry
Zmiany atopowe mogą prowadzić do wielu powikłań, jednym z nich jest zakażenie gronkowcem. Pacjenci z AZS są silnie predysponowani do rozwoju wtórnych infekcji w wyniku kolonizacji warstwy rogowej przez gronkowiec złocisty, uszkodzenie bariery skórnej lub nieprawidłowej reakcji immunologicznej.
Mikrobiom skóry odgrywa ważną rolę w zdrowiu i chorobach. Zróżnicowane środowisko, pożytecznych, składające się z nieszkodliwych i potencjalnie szkodliwych mikroorganizmów, kolonizuje skórę. Różnorodność mikrobiologiczna skóry zmniejszyła się w obszarach dotkniętych atopowym zapaleniem skóry, w tym dołach łokciowych i podkolanowych. Na zmianę różnorodności mikrobiomu wpłynęły miejscowe terapie AZS, takie jak antybiotyki, inhibitory kalcyneuryny i kortykosteroidy, które złagodziły objawy. U pacjentów z ogniskami atopowymi, które są oporne na normalne leczenie zakażenia gronkowcem, zazwyczaj wykonuje się posiew na zajętej skórze przed wdrożeniem antybiokoterapii.
Zakażenia opryszczkowe u osób z AZS
Osoby z wypryskiem atopowym są również narażone na rozległe zakażenie wirusem opryszczki pospolitej. Z powodu uszkodzonej bariery ochronnej skóry może pojawić się bardziej rumieniowaty wyprysk. Następnie rozwijają się pęcherzyki, które układają się w charakterystyczny wzór. Zazwyczaj towarzyszy im gorączka, złe samopoczucie i limfadenopatia, czyli powiększenie węzłów chłonnych. Pacjencji z wypryskiem opryszczkowym powinni być leczeni doustnym środkiem przeciwwirusowym, jeśli jednak dolegliwości nie ustępują, zazwyczaj kierowani są do szpitala.
Atopowe zapalenie skóry jest przewlekłą chorobą, która może pogorszyć jakość życia. Najczęściej objawia się świądem, a próba jego złagodzenia poprzez drapanie tylko nasila dolegliwości, tworząc błędne koło. Leczenie powinno być skierowane na złagodzenie swędzenie, regenerację skóry i zmniejszenie stanu zapalnego.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:
Atopowe zapalenie skóry - wstęp [CZĘŚĆ 1/4]
Atopowe zapalenie skóry - leczenie i pielęgnacja [CZĘŚĆ 3/4]
Atopowe zapalenie skóry: pytania i odpowiedzi [CZĘŚĆ 4/4]
